سابقه و هدف: لیکوپن و بتا– کاروتن، کارتنوئیدهایی با خاصیت آنتی اکسیدانی قوی هستند که اساسا از طریق سبزی و میوه وارد بدن می شوند. اندازه گیری سطوح سرمی کاروتنوئیدها برای ارزیابی وضعیت آنتی اکسیدانی بدن و نیز برای تعیین روایی پرسشنامه های بررسی مصرف سبزی ها و میوه ها کاربرد دارد. مواد و روش ها: این مطالعه با هدف راه اندازی یک روش آزمایشگاهی معتبر، نسبتا سریع و کم هزینه بر مبنای کروماتوگرافی با کارایی بالا برای اندازه گیری سطوح سرمی لیکوپن و بتا– کاروتن انجام شد. در این مطالعه، پس از آزمودن شرایط گوناگون کروماتوگرافی، نخست پروتئین های سرم به کمک اتانول رسوب داده شدند و سپس لیکوپن و بتا– کاروتن با هگزان استخراج شدند. فاز آلی در دمای oC 40 تحت گاز ازت، تبخیر شد و ماده باقیمانده در آمیزه ای زا فاز متحرک (متانول: استونیتریل: تتراهیدروفوران، نسبت 50:45:5، حجمی حاوی 0.01 درصد هیدروکسی تولوئن بوتیله) و دی اتیل اتر (نسبت 2 به 1 حجمی) حل و 20mL از آن به ستون Novopack C18 تزریق شد. یافته ها: زمان بازداری لیکوپن و بتا– کاروتن در میزان جریان mL/min 1.5 و طول موج 472 nm به ترتیب 5.1 و 8.6 دقیقه و کل زمان کروماتوگرافی 11 دقیقه به دست آمد. میانگین و انحراف معیار درصد بازیافت لیکوپن و بتا– کاروتن در آزمایش های متعدد به ترتیب معادل %95.5±7.8 و %95.2±7 به دست آمد. تغییرات درون و میان سنجشی برای لیکوپن به ترتیب معادل 1.6 و 5.75 درصد و برای بتا– کاروتن به ترتیب 3 و 3.5 درصد بود. نتیجه گیری: آزمون های کنترل کیفی حاکی از حساسیت و دقت بالای این روش بودند. علاوه بر اینکه زمان و هزینه نسبتا اندک آزمایش، آن را برای مقاصد پژوهشی و به ویژه مطالعات جمعیتی مناسب می کند در عین حال، این روش نیز مانند هر روش آزمایشگاهی دیگری محدودیت هایی هم دارد. به طور مثال، معلوم نیست با این روش تا چند آنالیت را می توان همزمان اندازه گیری نمود. روشن کردن این مساله نیازمند مطالعات بیشتری است.

ریشه گیاه شیرین بیان (Glycyrrhiza glabra L.) به طور عام لیکوریس نامیده میشود که به عنوان عامل شیرین کننده و بیش از دو هزار سال کاربرد دارویی داشته است. لیکوریس دارای پنج حلقه ساپونین تریترپن به نام اسید گلیسیریزینیک است. این ترکیب متعلق به مشتقات بتا - آمیرین(b-amyrin) می باشد. شیرین بیان به خاطر مزه شیرین آن به عنوان عامل ضد التهاب، آلرژی و زخم شناخته شده است. تاکنون جهت ارزیابی مقدار گلیسیریزین در ریشه گیاه شیرین بیان و عصاره های حاصل از آن از روشهای مختلفی استفاده شده است، که تماما غیر اختصاصی و متکی به روشهای غیر مستقیم می باشند. در این تحقیق جهت تشخیص مقدار گلیسیریزین در نمونه های ریشه شیرین بیان، از روش (بدون هیدرولیز ماده) یعنی با استفاده از دستگاه کروماتوگرافی مایع با کارایی بالا (HPLC) صورت گرفته است. در این روش جداسازی گلیسیریزین از دیگر اجزای موجود در عصاره ریشه گیاه با استفاده از مرحله معکوس صورت گرفت، که نتایج رضایت بخش و قابل تکرار می باشند. ریشه گیاه از مزرعه گیاهان دارویی در باغ گیاه شناسی ملی ایران، جمع آوری گردید. سپس اقدام به استخراج عصاره توسط حلال و شناسایی ترکیب اسید گلیسیریزینیک توسط دستگاه (HPLC) نمودیم. مقدار ترکیب در نمونه 1.5 درصد تعیین گردید. این روش مشکلات در روشهای قبلی را دفع کرده است.

کلوزاپین، داروی بسیار پیچیده ای در زمینه سایکو فارماکولوژی است که ساز و کار و سوخت و ساز آن کاملا مشخص نشده است و اثـرهـای روان درمـانیش بـه تعدادی از برهمکنش های ترکیبی آن با گیرنده های دوپامینی و سروتونینی نسبت داده می شود. برای شنـاخت بیشتـر ساز و کار و سوخت و ساز این رادیودارو، سنتز نشاندار شد ه آن با رادیوایزوتوپ کربن-14 در یک محل پایدار بیولوژیکی در پژوهشکده علوم هسته ای انجام گرفت. در این کار پژوهشی خلوص شیمیایی و رادیوشیمیایی کلوزاپین [14C] سنتزی به روش کروماتوگرافی مایع با کارایی بالا (HPLC) و شمارنده درخششی مایع مورد بررسی قرار گرفته است. در دستگاه (HPLC)، با استفاده از ستون غیر قطبی C8 و گرادیانتی از فاز متحرک استونیتریل و محلو بافر آبی فسفات سدیوم با سرعت جریان 1 min/ml جداسازی کلوزاپین از ترکیبات حد واسط تشکیل شده در فرایند سنتز آن اجرا و بوسیله آشکارساز UV در طول موج 254 nm اندازه گیری شد. حد تشخیص و دقت تجزیه ای روش RP-HPLC به ترتیب 0.1 ng و 1-3.4 درصد و درجه خلوص شیمیایی رادیوداروی سنتزی 99%< تعیین گردید. برای اندازه گیری خلوص رادیوشیمیایی، دستگاه شمارنده درخششی مایع به کاربرده شد و شمارش آن با افزایش مستقیم نمونه به محلول (ACS (Amersham صورت گرفت. فعالیت ویژه کلوزاپین سنتزی mCi/mg 10و خلوص رادیوشیمیایی آن 99%<  تعیین شد.

مقدمه: کلوزاپین، داروی بسیار پیچیده ای در زمینه سایکوفارماکولوژی است که مکانیسم عمل و متابولیسم آن کاملا مشخص نگردیده است و اثرات روان درمانی آن به تعدادی از برهم کنش های ترکیبی آن با گیرنده های دوپامینی و سرتونینی نسبت داده می شود. برای شناخت بیشتر مکانیسم عمل و متابولیسم این ترکیب، سنتز نشاندار شده این دارو با رادیوایزوتوپ کربن -14 در یک محل پایدار بیولوژیکی در مرکز تحقیقات هسته ای انجام گرفت. در این مقاله خلوص شیمیایی و رادیوشیمیایی کلوزاپین [14C] سنتزی با روش کروماتوگرافی مایع با کارایی بالا (HPLC) و شمارنده درخششی مایع مورد بررسی قرار گرفته است.روش بررسی: در سیستم HPLC، با استفاده از ستون غیر قطبی C8 و گرادیانتی از فاز متحرک استونیتریل و محلول بافر آبی فسفات سدیم با سرعت جریان 1ml/min جداسازی کلوزاپین از ترکیبات حد واسط تشکیل شده در فرایند سنتز آن اجرا و توسط آشکارساز UV در طول موج nm 254 اندازه گیری گردید. فاز متحرک بهینه برای جداسازی شامل (1 استونیتریل و (2) محلول آبی 0.075 M آمونیوم هیدروژن فسفات حاوی %0.2 از تری اتیل آمین (TEA) که با محلول اسید فسفریک 0.01M به pH=3.5 رسانده شد. برای جداسازی نمونه ها مقدار استونیتریل فاز متحرک در زمان ده دقیقه از %10 به %45 تغییر یافت.یافته ها: حد تشخیص و دقت تجزیه ای روش RP-HPLC برای اندازه گیری کلوزاپین به ترتیب 0.1 µg/ml و 1-3.4% حاصل گردید و درجه خلوص شیمیایی رادیوداروی سنتزی >%99 بدست آمد. برای اندازه گیری خلوص رادیوشیمیایی، دستگاه شمارنده درخششی مایع به کار برده شد و شمارش با افزایش مستقیم نمونه به محلول ACS (Amersham) انجام گردید. فعالیت ویژه کلوزاپین سنتزی 10µCi/mg و خلوص رادیوشیمیایی آن >%99 تعیین گردید.نتیجه گیری: با جداسازی مناسب کلوزاپین [14C] و ترکیبات حد واسط سنتزی آن از یکدیگر در روش کروماتوگرافی ارائه شده، علاوه بر تعیین راندمان کلی تولید کلوزاپین [14C]، امکان تعیین راندمان هر مرحله از فرایند سنتزی نیز میسر می باشد لذا به روش های مرسوم جداسازی نظیر تقطیر و استخراج مایع - مایع برای تعیین راندمان کلی واکنش و یا تعیین راندمان هر مرحله از سنتز کلوزاپین [14C] نیاز نمی باشد. همچنین چنانچه دستگاه HPLC مجهز به آشکارساز رایواکتیو مناسبی باشد، امکان اندازه گیری همزمان راندمان شیمیایی و رادیو شیمیایی نیز میسر است.

مقدمه: وانیلیل ماندیک اسید (VMA)، متابولیت اصلی اپی نفرین و نوراپی نفرین و اندازه گیری آن از نظر بالینی (به ویژه در ادرار) در تشخیص انواع تومور ترشح کننده کتکول آمین ها اهمیت زیاد دارد. روش انتخابی برای اندازه گیری VMA در ادرار، روش کروماتوگرافی مایع با کارایی بالا (HPLC) همراه با آشکار ساز الکتروشیمیایی است که دقت و حساسیت زیاد برخوردار است. آشکارسازهای الکتروشیمیایی گرانقیمت هستند و استفاده از آن در بیشتر آزمایشگاههای پژوهشی و تشخیصی رایج نیست. هدف از این پژوهش، ابداع یک روش ساده و حساس برای اندازه گیری VMA در ادرار به وسیله HPLC و آشکار ساز فرابنفش است که هم اکنون اقتصادی ترین و رایج ترین نوع آشکار ساز مورد استفاده در روشهای HPLC است. روش کار: نمونه های ادرار 24 ساعته 27 فرد بالغ (15 زن و 12مرد) بررسی گردید. آماده سازی نمونه، شامل سانتریفیوژ نمونه های ادرار و رقیق کردن مایع رویی به میزان یک به پنج به وسیله فاز متحرک HPLC بود. HPLC به صورت فاز معکوس در 25 درجه سانتی گراد، فاز متحرک بافر فسفات (2 درصد اسید فسفریک که PH آن به وسیله محلول سود به 2.2 رسانده شود)، ستون از نوع (C18) ODS، سرعت جریان فاز متحرک 1 میلی لیتر در دقیقه و آشکار ساز فرابنفش با طول موج 236 نانومتر (بهترین طول موج شناخته شده در این پژوهش) انجام شد. یافته ها: منحنی کالیبراسیون HPLC برای رقت های 0.1 تا 20 میکرو گرم VMA در هر میلی لیتر، خطی بود (1=r) حد پایین آشکار سازی (Detection Limit) برابر 50 نانومولار، میانگین ضریب تغییرات در روزهای گوناگون (Day to Day Coefficient of Variation) و در طول روز (Within day C.V.)، به ترتیب برابر 6.2 و 4.7 درصد بود. مقدارVMA در ادرارهای 24 ساعته مربوط به 27 فرد مورد بررسی از 0.18 تا 6.7 میلی گرم محاسبه گردید. در یک فرد مشکوک به افزایش ترشح کتکول آمین ها، میزان 14.1 میلی گرم به دست آمد. نتیجه: در این پژوهش امکان استفاده از ردیاب فرابنفش در اندازه گیری VMA به وسیله HPLC به اثبات رسید و بهترین طول موج آن مشخص گردید. این روش در مقایسه با دیگر روش های موجود برای اندازه گیری VMA به وسیله HPLC بسیار ساده و کم هزینه تر است و حساسیت آن در اندازه گیری VMA در ادرار 24 ساعته افراد طبیعی و افرادی که به ترشح زیاد کتکول آمین ها دچار هستند، کافی است.

سابقه و هدف: لیزینوآلانین طی تهیه و فرآوری شیر خشک در اثر حرارت،pH قلیایی با واکنش حذفی بتا، تشکیل دهیدروآلانین و واکنش با ترکیبات آمین دار ایجاد می گردد. در این مطالعه طراحی و معتبر سازی روشی مناسب جهت شناسایی و تعیین مقدار لیزینوآلانین در شیر خشک نوزادان با استفاده از کروماتوگرافی مایع با کارایی بالا (HPLC) مد نظر قرار گرفت.مواد و روش ها: در این پژوهش ابتدا شرایط بهینه HPLC (ستون C18، آشکارساز فلورسانس، مشتق سازی توسط دنسیل کلراید، سرعت جریان فاز متحرک 0.9 ml/min، شویش گرادیانت و فاز متحرک شامل بافر فسفات pH=7 و استونیتریل) تعیین شد. بر اساس شرایط فوق روش معتبر سازی گردید و کارآمدی روش معتبر شده با آنالیز 10 نمونه شیر خشک بررسی شد.یافته ها: نمودار کالیبراسیون در محدوده غلظتی 80- 5 میلی گرم بر لیتر، خطی بود. ضریب همبستگی R2=0.9949 به دست آمد. حد تشخیص (Limit of Detection) 2mg/L و حد تعیین مقدار (Limit of Quantification) 5mg/L و درصد بازیافت (Recovery) 83.7 _ 87.8 درصد به دست آمد. در ارزیابی دقت روش، انحراف استاندارد نسبی (RSD%) سطح منحنی و غلظت به دست آمده محاسبه شد. برای Intra day به ترتیب کمتر از 3.87 و 2.7 درصد و برای Inter day به ترتیب کمتر از 5.2 و 7.4 درصد به دست آمد. در 7 مورد از شیرهای آنالیز شده، لیزینوآلانین شناسایی نشد و در 3 نمونه مقدار آن بین LOD،LOQ به دست آمد.نتیجه گیری: این روش در جهت تشخیص و شناسایی لیزینوآلانین در شیرخشک نوزادان از دقت، صحت و کارایی لازم برخوردار بوده و در دسترس و مقرون به صرفه می باشد.